اتاق تمیز یا clean room بیمارستان یک محیط کنترل شده از لحاظ سطح آلاینده‌ها است و به این دلیل که هر‌چقدر میزان آلودگی و میکروب در بیمارستان کمتر باشد، درمان بیماری و عفونت هم سریعتر انجام می‌شود. پایه و اساس طراحی این اتاق در بیمارستان‌ها و بعد از آن در مراکز حساس دیگر انجام شد.اتاق تمیز در بیمارستان برای کاهش:
- آلاینده‌ها
- میکروب
- ذرات
- بخار شیمیایی
تعبیه شده است و نقش مهمی در اطمینان از ایمنی و سلامت بیمار و تجهیزات دارد.تجهیزات این واحد بیمارستانی بسیار دقیق و با کارایی و بازدهی بالایی طراحی شدهاند که باعث شده سلامت پرسنل، کادر پزشکی و بیماران حفظ شود.
تجهیزات استفاده شده در کلین روم دارای:
- فیلتر
- دمنده
- مکنده‌های بسیار قدرتمند
هستند که موجب حذف ذرات معلق و میکروب در بیمارستان و آزمایشگاه می‌شوند.علاوه بر بیمارستان‌ها،مراکز درمانی، بیوتکنولوژی، داروخانه‌ها و کارخانه‌های تولید تجهیزات پزشکی نیز از این اتاق برای کاهش سطح ذرات معلق در هوا و تامین محیط ضد میکروبی استفاده می‌کنند.
بخش‌هایی از بیمارستان که به clean room نیاز دارند
بیمارستان‌ها و به ویژه بخش‌های جراحی یه کلین روم یا همان اتاق تمیز نیاز دارند. ضرورت نیاز به این بخش در بیمارستان‌ها به علت اطمینان از کنترل ذرات و میکروارگانیسم‌های موجود در هوا برای جلوگیری از ایجاد و گسترش آلودگی و حفظ ایمنی و سلامت بیماران است.محیط و فضای اتاق تمیز از بخش‌های خارجی اتاق جراحی در برابر عوامل بیولوژیکی مضر و خطرناک محافظت می‌کند و تجهیزات داخلی این بخش مانند:
- کابینت جریان آرام
- کابینت‌های ایمنی بیولوژیکی
- کابینت بخار فیلتراسیون از پرسنل درمانی و مراقبتی بیمارستان
محافظت به عمل می‌آورند.
علاوه بر بیمارستان‌ها و مراکز درمانی، کارخانه‌های تولید کننده‌ی دستگاه‌های پزشکی از clean room در تولید و آزمایشات خود استفاده می‌کنند.تولید دستگاه‌های پزشکی منوط به مقررات دقیق و کیفیت کلی است که علت آن اطمینان از محافظت دستگاه‌ها در برابر ذرات موجود هوا و همچنین نوسانات دما و رطوبت است در صورت وجود ناخالصی، در تولیدات دستگاه‌ها نواقصی ایجاد می‌شود و استاندارد کافی نخواهند داشت.
در صنعت داروسازی نیز اتاق تمیز بخش جدانشدنی در تولید محصولات دارویی استریل، واکسن و دستگاه‌های زیست پزشکی است.تولید داروهای جدید ممکن است تحت شرایطی باشد که نیاز به کنترل میکروارگانیسم‌های خطرناک باشد که clean room و دستگاه‌های آن ایمنی لازم برای پرسنل و یکپارچگی محصولات را حفظ می‌کند.
در موسسات و آزمایشگاه‌های تحقیقات پزشکی ذرات ناشناخته قادر هستند که بر روی نتیجه‌ی آزمایشان تاثیر بگذارند به همین برای دستیابی به نتایج دقیق باید تمام متغیرهای تاثیرگذار حذف شوند. کلین روم یک فضای عاری از آلودگی را ایحاد می‌کند که تمامی این ذرات و عوامل کاهش پیدا کرده یا حذف می‌شوند.
اتاق تمیز بیمارستان و قوانین وضع شده برای آن
کلین روم شامل اتاق تجهیزات بهداشتی، اتاق نگهداری بیماران خاص، آزمایشگاه تحقیقاتی و بخش مراقبت‌های ویژه است.از آنجایی که کوچکترین ویروس، آلاینده و هر ذره‌ی بیماری زایی در بیمارستان باعث پخش و گسترش عفونت و بیماری می‌شود، اهمیت استریل بودن محیط و فضای بیمارستان اهمیت ویژه‌ای دارد، از این رو تجهیزات در نظر گرفته شده و به کار رفته در کلین روم باعث کاهش آلودگی و همچنین کنترل شرایط محیطی از قبیل:
- دما
- رطوب
- فشار
می‌شوند.کارکنان و افرادی که به بخش های مختلف این واحد بیمارستانی رفت و آمد دارند ملزم به پوشیدن و استفاده از لباس‌های ویژه‌ای هستند که از انتقال آلودگی توسط پوست و لباس‌های معمولی درامان باشند.استفاده و رفت و آمد در این بخش از بیمارستان دارای قوانینی است که چند مورد از آنها شامل موارد زیر می‌شود:
- استفاده از دستکش، لباس مخصوص،کلاه، کفش تمیز
- نداشتن ریش
- عدم رفت و آمد بیش از حد پرسنل
- ممنوعیت استفاده از مواد خوراکی
- ممنوعیت ورود لوازم چوبی،لاستیکی، کاغذ، چرم، کتان و …
- عدم باز و بسته کردن بیش از حد درها
- عدم تماس وسایل وارد شده به بخش با لباس کارکنان
تجهیزات کلین روم بیمارستان شامل چه مواردی است؟
تولیدکنندگان اتاق تمیز طیف گسترده‌ای از تجهیزات بیمارستانی، پزشکی، بیوتکنولوژی، داروسازی و … را ارائه میدهند و کلین روم تشکیل شده از مولفه‌هایی همچون کابینت‌های ذخیره سازی، چرخ دستی، نیمکت، قفسه ایستگاه کاری ارگونومیک، ایستگاه زباله، هودهای بخاری، سنسورهای نگهدارنده و … که همگی جزو تجهیزات این بخش محسوب می‌شوند.اما یکی از مهمترین مولفه‌های این واحد بیمارستانی لباس پرسنل است که در جلوگیری از تولید و گسترش آلودگی نقش بسزایی دارد به دلیل اینکه پرسنل جزو بزرگترین منابع تولید آلودگی هستند.
- لباس یا گارمنت اتاق های تمیز عبارت هستند از :
- لباس یکسره
- ماسک تنفسی
- کاور یا کلاه سر
- دستکش مخصوص
- کاور کفش و کفش مخصوص
که با کیفیت بالا و قابلیت اتوکلاو و مقاوم به محلول‌ها و مواد شیمیایی و باکتری تولید می‌شوند.به طور مثال لباس آنتی استاتیک کلین روم باید قابل شستشو، اتوکلاو شدن، مقاوم در برابر مواد ضدعفونی کننده و دارای زیپ وسط و کش در مچ دست و پا باشد.کفش کلین روم باید ضد باکتری، قابل شستشو و اتوکلاو شدن و دارای زیره کربن باشد.
استاندارد اتاق تمیز چیست؟
استاندارد clean room مانند هر استاندارد و دستور العمل دیگری الزامات و قوانین ساخت اتاق و مراحل نصب و استفاده را توضیح داده است.طبقه بندی اتاق تمیز بیمارستان براساس استاندارد ISO 14644-1 بین المللی انجام می‌شود که توسط اتحادیه اروپا در سال 1991 و توسط ایالت متحده در سال 2001 پذیرفته شده است.کلاس طبقه بندی کلین روم بیمارستان براساس استاندارد ایزو 1 تا 9 در جداول استاندارد درج شده است که در این جدول‌ها ابعاد ذرات براساس میکرومتر مشخص شده است.
طراحی اتاق تمیز بیمارستان
با توجه به اهمیت ویژه‌ای که این بخش در حذف ذرات و باکتری‌ها و جلوگیری از انتشار بیماری دارد طراحی، ساخت و اجرای آن در بیمارستان‌های کشور باید همواره در نظر گرفته شود و جایگاه واقعی خودش را پیدا کند.برخورداری از تجهیزات بیمارستانی مناسب برای این محیط از اهمیت بالایی برخوردار است و تا حد زیادی از نفوذ آلودگی به این بخش جلوگیری به عمل می‌آورد.کارشناسان رادطب همواره آماده‌ی ارائه‌ی دانش و خدمات خود در حوزه‌ی مشاوره و هتلینگ بیمارستان می‌باشند.
