دستگاه بای پپ نوعی CPAP است که بین دو سطح فشار بالا و فشار پایین قرار دارد. دستگاه کمک تنفسی بای پپ (bipap) تنفس از طریق سیستم ماهیچهای که حجم سینه را تغییر میدهد و فشارهای منفی و مثبتی را به وجود میآورد، انجام میدهد. سطح فشار بالا، فشار مثبت راه هوایی دم (IPAP) و سطح فشار پایین، فشار مثبت راه هوایی بازدم (EPAP) است. بای پپ (Bi-level Positive Airway Pressure) بی پپ هم نامیده میشود. یک دستگاه کمک تنفسی است که در زیر شاخه ونتیلاتورها قرار دارد. در ادامه این مطلب از وب سایت رادطب نقش جهان به توضیحات بیشتر و موارد کاربرد این دستگاه تنفسی میپردازیم.
در زمان تنفس عادی و در هنگام دم، ریهها منبسط میشوند. چراکه ذیافراگم به پایین میرود و فشار درون راهها و کیسههای هوایی کاهش مییابد. این کاهش فشار باعث کشیده شدن هوا به درون ریهها و پر شدن ریهها از اکسیژن میشود. اگر در هنگام تنفس با مشکل روبرو شدید دستگاه بای پپ به شما کمک میکند تا هوا را وارد ریه کنید. دستگاه BIPAP با دو نوع فشار IPAP و EPAP کار میکند که بر اساس شرایط بیمار و نوع بیماری تنظیم میشود. IPAP فشار راه هوایی مثبت است که در زمان دم اعمال میشود و EPAP بر در زمان بازدم عمل میکند. فشار کم در بازدم انرژی مصرفی در زمان خروج را محدود میکند و تنفس را آسانتر میکند. البته تنظیمات دستگاه بر اساس شرایط بیمار و نوع بیماری تغییر میکند.
دستگاه بای پپ (BIPAP) چیست؟
تنفس از طریق سیستم ماهیچهای که حجم سینه را تغییر میدهد و فشارهای منفی و مثبت را بوجود میآورند، انجام میشود. این فشارها هوا را به داخل و خارج از ششها انتقال میدهند. مهمترین ماهیچهای که در ابتدا درگیر تنفس میشود، عضله دیافراگم است. قفسه سینه با حرکات دیافراگم و عضلات بین دندهای در زمان دم منبسط میشود. یعنی با انقباض دیافراگم و مسطح شدن آن طول محیطی قفسه سینه افزایش مییابد و عضلات بین دندهای منقبض میشوند. در این حالت دندهها به حالت بیرون و درون به سمت بالا و پایین حرکت میکنند و یک فشار منفی در سینه ایجاد میکنند. این فشار منفی سبب ورود هوا به ششها میشود.
در برابر بازدم فرآیند تنفس آرام عملی غیر ارادی است که با شل شدن ماهیچههای درگیر در فاز دم انرژی الاستیک ذخیره میشود و شش و قفسه سینه باعث کاهش حجم سینه میشوند و سبب ایجاد یک فشار مثبت در کیسههای هوایی میشود. سپس نیروی تولید شده هوا را به خارج سیستم تنفسی انتقال میدهد. دستگاه بای پپ میتواند کمک کننده باشد به طوریکه با قراردادن ماسک بر روی صورت و روشن کردن دستگاه، اکسیژن با فشارهای از پیش تنظیم شده وارد مجاری تنفسی شخص شده و باعث انبساط ششها میشود. بیما با زدن ماسکی که به ونتیلاتور وصل است میتواند هوای فشرده توسط دستگاه را وارد راههای هوایی ریه کند. دستگاه بای پپ ریههای شما را به کمک فشار هوا باز میکند.
موارد استفاده از دستگاه بای پپ
افرادی که دچار مشکلات تنفسی هستند به این دستگاه نیاز دارند. از جمله بیماریهایی که به دستگاه بای پپ نیاز دارند عبارتند از:
- بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)
- انواع آپنهی خواب
- سندروم هایپونتیلاسیون ناشی از چاقی
- ذات الریه (پنومونی) و بیماری آسم
- تنفس ضعیف بعد از عملهای جراحی
- بیماریهای اعصاب که در زمان تنفس اختلال ایجاد میکنند
- بیماری نارسایی احتقانی قلب و عروق کرونر
- مریضیهای عصبی عضلانی
اما در زمانی که تنفس شما بیش از اندازه ضعیف باشد یا مشکلات بلعی و کاهش هوشیاری دارید به دستگاه بای پپ نیاز ندارید. بلکه در این شرایط به ونتیلاتورهای مکانیکی نیاز دارید. در برخی موارد بعد از استفاده از ونتیلاتورهای مکانیکی و بهبود شرایط تنفسی استفاده از دستگاه بای پپ برای بیماران تجویز میشود. افرادی که نیازمند لوله تنفسی نیستند و برای تنفس به کمک نیاز دارند باید از دستگاه بای پپ استفاده کنند.
انواع مدها و حالتهای دستگاه بای پپ کمک تنفسی بیمار
در ادامه به انواع مدهای دستگاه بای پپ اشاره کردهایم:
مد S (Spontaneous)
در مد S بیمار تنفسهای خود را کنترل و ختم میکند. تنفس با triggering توسط خود بیمار شروع میشود. در زمانی که دستگاه Bi-Level استفاده میشود، در زمان فشار EPAP تلاش دمی بیمار فشار و فلوی داخل مدار را تعدیل میکند و فشار IPAPاعمال میشود. این فشار به گونهای تنظیم میشود که حداقل فلوی لازم بدست آید. سپس زمانی که کاهش فلوی دمی به اندازه درصدی از Peak Flow برسد، پایان عمل دم میشود. در این مد به صورت کار فشار دم و بازدم trigger دمی و حداکثر فلو برای cycling توسط اپراتور تنظیم میشود.
مد ( T ( Time از انواع مدهای دستگاه بای پپ
در این مد اگر بیمار نتواند تعداد تنفس تنظیم شده در دقیقه تنفس کند، دستگاه تنفسی تنظیم شدهای بر اساس IPAP /EPAP Cycling ( نقطه ای که فاز دم تمام میشود و فاز بازدم در حال آغاز میباشد) تحویل بیمار میدهند.
مد ( ST ( Sponyaneous/Time
در این مد بیمار تنفسهای خود را شروع میکند و اپراتور Back up respiratory rate را تنظیم میکند. در این هنگام اگر تعداد تنفس بیمار کمتر از RR باشد، دستگاه به سمت مد Control حرکت میکند. هنگام این مد اپراتور حالت back up rate را معمولا 2 تا 3 تا کمتر از تعداد تنفس بیمار انتخاب میکند. همچنین فشار دم و بازدم و زمان دم به بازدم و triggering sensitivity را مشخص میکند.
مد Auto BIPAP دستگاه بای پپ (bipap)
دستگاه بای پپ micro processor داخلی جهت آگاهی از افت یا قطع فلو را دارند و به طور اتوماتیک تنظیم شدهاند که میتوانند به شرایط بیمار و افت یا قطع فلو EPAP تنظیم کنند. بنابراین حالت IPAP هم تغییر میکند. چراکه میزان PS برای دستگاهها تنظیم شدهاند. اما دستگاههای بای پپ که بر اساس minute ventilation تنظیم میشوند، میتوانند pressure support را بر اساس نیاز بیمار تغییر دهند. بنابراین تغییرات IPAP میتواند ناشی از تغییرات EPAP به تنهایی یا تغییرات PS باشد. در حال حاضر اطلاعات کمی درباره حالت Auto Bilevel در نارسایی مزمن ریوی وجود دارد و نقش کلی این دستگاهها در نارسایی مزمن خیلی پر رنگ نیست.
مد Hibrid BIPAP
دستگاههای بای پپ در این حالت مد دارای دو دسته زیر میشوند:
AVAPS ( Average Volume Assured Pressure )
در این نوع دستگاه تفاوت EPAP,IPAP به طور اتوماتیک به طوری تنظیم میشوند که بر اساس شرایط بیمار حجم از قبل تعیین شده را اعمال کند. به عنوان مثال اگر قدرت عضلات تنفس کم شود و حجم جاری ( VT ) کاهش یابد، دستگاه Pressure Support بیشتری را اجرا میکند تا حجم جاری به مقدار مشخصی برسد و بر عکس آن هم امکانپذیر است.
دستگاه ASV (Adaptive Servoventilation)
ASV در واقع واریانی از ماشین های Bi-level است که در درمان central sleep apnea و تنفس های شین استوک مورد استفاده قرار میگیرد. در این مد EPAP ,IPAP میتواند متغیر باشد و یا می تواند IPAP متغیر و EPAP ثابت باشد. نحوه عملکرد دستگاه بای پپ در این حالت شباهت زیادی به ماشینهای AVAPS دارد. با این تفاوت که در AVAPS فشارها برای رسیدن به حجم جاری هدف تغییر میکنند. اما در ASV فشارها براساس کاهش یا افت فلو تغییر میکنند.