دستگاه ساکشن چیست و آموزش نحوه کار با آن

دستگاه مکش یا دستگاه ساکشن دستگاهی است که توسط پمپ مکش و با ایجاد خلا باعث ایجاد فشار منفی می‌شود و هوا و مایعات را به درون می‌کشد. از دستگاه ساکشن برای جمع آوری ترشحات و خونابه‌ها در زمان جراحی استفاده می‌شود. امروزه تکنولوژی در صنعت پزشکی قدم گذاشته و تجهیزات بی نظیری را برای دنیای پزشکی به ارمغان آورده است. یکی از این تجهیزات که تحولی در دنیای پزشکی ایجاد کرده است دستگاه ساکشن است. این دستگاه کمک کرده تا خدمات رسانی به بیمار بهتر انجام شود. کلمه Suction در اتاق عمل زیاد به کار برده می‌شود. در ادامه این مطلب از سایت رادطب نقش جهان شما را با این دستگاه پزشکی که یکی از مهم‌ترین تجهیزات اتاق عمل است آشنا می‌کنیم. البته ساکشن کاربردهای بیشتری از اتاق عمل دارد که همه آنها را بررسی می‌کنیم. تا آخر این مطلب با ما همراه باشید.

دستگاه ساکشن پزشکی چیست؟

دستگاه ساکشن با نام‌های دستگاه مکش، وکیوم پمپ، دستگاه مکنده و پمپ وکیوم شناخته می‌شود. یکی از پر کاربردترین تجهیزات بیمارستانی و پزشکی و تنفسی در منزل و مراکز درمانی دستگاهی است که فرآیند مکش را انجام می‌دهد. این دستگاه با استفاده از پمپ، مکش و خلا ایجاد می‌کند. به این ترتیب فشاری موسوم به فشار منفی وارد می‌کند. فشار منفی برای جمع آوری ترشح‌های مایع، گازی و جامد، مواد اضافی و خونابه حین عمل جراحی استفاده می‌شود. این کار از طریق یک لوله و خارج کردن آن از بدن دید مناسبی را برای پزشک فراهم می‌کند. به همین دلیل از دستگاه ساکشن پزشکی در اتاق عمل، کلینیک‌های پزشکی، پوست و زیبایی، اتاق بیهوشی، بخش مراقبت‌های ویژه مثل NICU،CCU، MICU، SICU و منزل و… استفاده می‌شود.

دستگاه ساکشن پزشکی از جمله تجهیزات مهم در اتاق عمل است. از یک دستگاه مکنده در اتاق عمل برای خارج کردن مایعات اضافی حین عمل و از یک دستگاه مکنده دیگر برای بیهوشی در اتاق عمل استفاده می‌شود. همچنین ممکن است پزشک برای افراد دارای مشکلات تنفسی استفاده از دستگاه ساکشن خانگی را توصیه کند. دستگاه وکیوم پزشکی در ابعاد مختلفی ساخته می‌شود. دستگاه وکیوم با استفاده از باتری یا برق شهری کار می‌کند که به همین دلیل با نام دستگاه ساکشن برقی هم شناخته می‌شود. دستگاه‌های ساکشن پزشکی بنا بر کارکردشان از فشارهای مختلف قابل تنظیم استفاده می‌کنند و به صورت پرتابل یا قابل حمل و رو میزی در حالت ثابت یا مرکزی به کار برده می‌شود. معمولا دستگاه‌های ساکشن پزشکی امکان نصب بر روی دیوار یا سقف را دارند.

نحوه کار با دستگاه ساکشن بیمارستان

در ساکشن‌هایی که با باتری یا برق شهر کار می‌کنند یک سر لوله ساکشن به پمپ دستگاه متصل می‌شود. سر دیگر لوله بنا به نوع استفاده ازطریق کانتر داخل بدن، دهان و… بیمار قرار می‌گیرد. سپس بر اثر فشار منفی ایجاد شده در دستگاه، مکش مواد اضافی صورت می‌گیرد. در دستگاه‌های ساکشن دستی، فشار منفی با استفاده از یک اهرم دستی تولید می‌شود. همچنین مابقی عملکرد دستگاه بر اساس اصول کار ساکشن‌های دارای منبع تغذیه برق یا بارتری می‌باشد.

در دستگاه‌های ساکشن ابتدا لازم است فشار منفی ایجاد شود. تولید فشار منفی با استفاده از پمپ‌های روغنی موجود در برخی از دستگاه‌های ساکشن صورت می‌گیرد. برخی از ساکشن‌ها مجهز به سیلندر هستند و برای ایجاد فشار منفی به روغن نیاز ندارند. ساکشن‌های دیگری نیز وجود دارند که با اختلاف فشار تولید شده از طریق گاز اکسیژن فشرده موجود در مخزن اکسیژن باعث ایجاد فشار منفی می‌شوند.

کاربردهای ساکشن های پزشکی

دستگاه ساکشن دارای کاربردهای متنوعی است که در زیر به آنها اشاره کرده‌ایم:

1. در اتاق عمل برای جذب و خارج کردن خونابه و مواد اضافی از بدن و ایجاد دید مناسب برای جراح از این دستگاه استفاده می‌شود. همچنین از بهترین دستگاه ساکشن بیمارستانی برای تشخیص قسمتی از بدن که دچار خونریزی شده است از دستگاه ساکشن پزشکی استفاده می‌شود.
2. در اتاق ریکاوری و مراقبت‌های بعد از عمل دستگاه وکیوم پزشکی با مکش بزاق و ترشحات اضافی، مسیر تنفسی بیمار را تمیز می‌کند و باعث بهبود فرآیند تنفس میگردد.
3. بهداشت ریه بیمار و جلوگیری از عفونت و آسپیراسیون ریه در بیماران بستری در بخش مراقبت‌های ویژه مثل NICU،CCU، MICU، SICU از کاربردهای مهم دستگاه ساکشن است.
4. از دستگاه ساکشن بیمارستان در آمبولانس‌ها و بخش اورژانس مراکز درمای برای استفاده در مواقع بحرانی مثل زمانی که افراد در شرایط هیپوکسی، شوک آنافیلاکتیک (بر اثر آلرژی)، استفراغ در حالت بیهوشی و… قرار می‌گیرند، استفاده می‌شود. در بخش‌های مختلف مراکز درمانی از جمله بخش زنان و زایمان، کلینیک‌ها و مطب‌های دندانپزشکی، پوست و زیبایی و.. از دستگاه ساکشن استفاده می‌شود.
5. از دستگاه ساکشن خانگی برای مراقبت در منزل برای افراد تحت کما و مبتلا به مشکلات تنفسی حاد استفاده می‌شود.
6. پزشک‌ها برای خارج کردن مایع مغزی نخاعی از بطن‌ها، برداشت توده های توموری نرم، انجام حجامت، کمپرس رگ های دارای خونریزی و همچنین تخلیه آبسه از دستگاه ساکشن پزشکی استفاده می‌شود.
7. رساندن جرقه تولید شده بر اثر عملکرد دستگاه الکتروکوتر به محل خونریزی و جذب دود ایجاد شده در فرآیند کوتریزاسیون
8. دستگاه ساکشن پزشکی برای تمیز کردن مسیر تنفسی نوزادان برای کمک به بهبود تنفس مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آشنایی با انواع دستگاه ساکشن پزشکی

دستگاه‌های ساکشن بر اساس مقدار مکش، کاربرد و محل مورد استفاده به گروه‌های مختلفی تقسیم بندی می‌شوند.  در زیر به انواع ساکشن و توضیحات آنها پرداخته‌ایم:

دستگاه ساکشن پرتابل

دستگاه‌های پرتابل که به آنها ساکشن سیار، قابل حمل و ساکشن قابل جابجایی نیز می‌گویند در حجم‌های مختلفی ساخته می‌شوند. این مدل دستگاه‌ها سبک هستند و سرعت عملکرد بالایی دارند. همچنین مخزن و لوله‌های رابط آنها به طور معمول یکبار مصرف سات اما برخی از مدلهای آن چندبار مصرف است. میزان ایجاد خلا و فشار منفی در این نوع دستگاه ساکشن بسته به شرایط فرد و تشخیص پزشک قابل تنظیم است. منبع تغذیه دستگاه‌های پرتابل، باتری است . در منزل، آمبولانس و مراکز درمانی به عنوان ساکشن اصلی و یدکی از این مدل دستگاه ساکشن استفاده می‌شود.

دستگاه ساکشن ثابت

دستگاه‌های ساکشن ثابت که به آنها ساکشن مرکزی و ساکشن سانترال نیز می‌گویند در ابعاد و حجم‌های متفاوتی ساخته می‌شوند. دستگاه‌های ساکشن ثابت نسبت به ساکشن‌های پرتابل وزن بیشتری دارند و پمپ آنها ثابت است. این مدا دستگاه‌ها با مکش ایجاد شده از طریق لوله‌ها و سیستم بیمارستانی به مخزن‌هایی که به صورت ثابت به سقف یا دیوار نصب می‌شوند، می‌رسند.

مخزن ساکشن‌های مرکزی یکبار مصرف یا چند بار مصرف است. میزان مکش دستگاه ساکشن ثابت بر  اساس تشخیص پزشک تنظیم می‌شود و به طور گسترده در بخش‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع در ساکشن‌های ثابت، پمپ آنها در محلی خارج از اتاق عمل به صورت ثابت قرار می‌گیرد. این مدل دستگاه مکنده، فشار منفی تولید شده را با استفاده از سیستم لوله کشی موجود در مراکز درمانی به دستگاه‌های ساکشن مختلف تعبیه شده در بیمارستان می‌رساند.