بهداشت محیط بیمارستان شامل تمامی اقداماتی است که از انتقال عوامل بیماری‌زای محیط خارج به فضای بیمارستان و بالعکس جلوگیری می‌کند. در این راستا عوامل محیطی نظیر آب، فاضلاب، پسماندهای بیمارستانی، هوا، غذا و … باید به گونه‌ای کنترل شوند که به بهبود بیماران کمک شود. بنابراین رعایت موارد بهداشتی در محیط کار بیمارستان‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد. زیرا بهداشت فضای بیمارستان‌ها با میزان شیوع عفونت‌های بیمارستانی رابطه مستقیمی دارد و رعایت آن برعهده بخش خدمات، پرسنل بیمارستان، بیماران و افراد عادی است که در این محیط رفت و آمد دارند.
با توجه به واگذاری خدمات بهداشتی بیمارستان‌ها به بخش خصوصی و پایین بودن سطح آگاهی افراد مشغول به کار نسبت به خطرات موجود در محیط بیمارستان‌ها، اطلاع از برخی نکات در این زمینه از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. از این رو در این مطلب هتلینگ بیمارستانی رادطب تصمیم داریم شما را با نکات مهمی در این زمینه آشنا کنیم.
چرا بهداشت محیط بیمارستان مهم است؟
بیمارستان نهادی بسیار ضروری در همه جوامع می‌باشد و به تداوم حیات و حفظ جان انسان‌ها کمک کرده و نقش موثری در بازگشت تدریجی تندرستی آنها دارد. این نهاد همراه با تکامل علوم، فنون و مهارت‌های انسان‌ها روز به روز در حال پیشرفت می‌باشد و هموراه شاهد تغییرات و پیشرفت‌های گسترده‌ای در تجهیزات بیمارستانی نظیر:
هستیم. با وجود پیشرفت‌های موجود بهداشت محیط بیمارستان همچنان یک نکته قابل توجه می‌باشد. زیرا در صورت عدم توجه به موازین بهداشتی شاهد شیوع انواع عفونت‌های نازوکومیال (noso comial) خواهیم بود.
بنابر نتایج تحقیقات انجام شده در آمریکا قریبا 5% افراد بستری شده در بیمارستان به عفونت‌های بیمارستانی مبتلا می‌شوند که این موضوع زمان بستری آنها را بطور متوسط بین 5 تا 7 روز افزایش می‌دهد و نتیجه آن افزایش حدود 750دلار هزینه‌های درمان می‌باشد. در حالی که با رعایت نکات بهداشتی و کنترل عفونت‌ها تنها با 5% این مبلغ می‌توان از بروز چنین مشکلاتی برای بیماران جلوگیری کرد. اینجاست که اهمیت بهداشت محیط بیمارستان و کنترل عقونت‌های بیمارستانی مشخص می‌شود.
روش‌های از بین بردن میکروارگانیسم‌ها
میکروارگانیسم‌هابا استفاده از عوامل فیزیکی و شیمیایی مختلفی قابل حذف هستند. برای انجام اینکار روش‌های مختلفی وجود دارد و هریک به نحوی با حذف این عوامل بهداشت محیط بیمارستان را به همراه دارند. بیمارستان‌ها مرتبا برای سترون نمودن مواد حساس به حرارت مانند
- وسایل جراحی
- ابزار و وسایل مربوط به معاینات داخلی بدن
- لوله ها و سوندهای پلی اتیلنی
- و لوازم تنفسی و بیهوشی
نیازمند روش‌های شیمیایی می‌باشند. برخی از این مواد شیمیایی عبارتند از:
مواد گندزدا
گندزداها مواد شیمایی هستند که میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا را نابود می‌کنند و اغلب در مورد فرم‌های رویشی استفاده می‌شوند. این مواد برای استریل نمودن سطوح بی‌جان استفاده می‌شوند و نباید روی سطح بدن بریزند.
مواد پاک کننده
پاک کننده‌ها از دیگر موارد شیمیایی هستند که برای بهداشت محیط بیمارستان‌ها استفاده می‌شوند. این مواد که به مواد موثر سطحی شهرت دارند و پس از انحلال با آب، سطح بین دو مایع را تغییر می‌دهند و موجب پاکسازی می‌شوند. صابون یکی از قدیمی‌ترین پاک کننده‌های موجود می‌باشد.
ضدعفونی کننده‌ها
مواد ضدعفونی کننده کاربرد زیادی در ایجاد بهداشت محیط بیمارستان دارند و مانع رشد و تکثیر میکروب‌ها روی سطوح شده و در مواردی این مواد را نابود می‌کنند. برخی از ضدعفونی کننده‌ها عبارتند از:
- الکل
- نیترات نقره
- بتادین قهوه ای و سبز
- ساولن
ویژگی‌های ضدعفونی کننده عالی برای بهداشت محیط بیمارستان
- روی تمام میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا ( باکتری، ویروس و قارچ و …) تاثیرگذار باشد.
- در زمان کوتاهی اثر کند.
- برای نسوج بدن سمی و محرک نباشد.
- قدرت نفوذ کافی داشته باشد.
- درمجاورت هوا، نور یا حرارت فاسد نشده و تغییر ماهیت ندهد.
- به پارچه و وسایل پزشکی آسیب نرساند.
- فاقد بوی زننده باشدو پس از مصرف ایجاد رنگ نکند.
- در آب محلول بوده، به سادگی و به مقدار زیاد قابل تهیه باشد.
- ارزان بوده و به سهولت قابل حمل باشد.
رفع آلودگی محیط مراکز بهداشتی درمانی و بیمارستان‌ها
در ادامه روش‌ها حذف آلودگی‌ها و ایجاد بهداشت محیط بیمارستان را بیان می‌کنیم:
تمیز کردن کف زمین بیمارستان
دو ساعت بعد از پاک کردن زمان با استفاده از ماده گندزدا یا بدون ماده گندزدا، زمین مجددا با مواد باکتریال مشابه قبل از پاک کردن آلوده خواهد شد. بنابراین میزان عفونت‌ها تحت تاثیر ماده گندزدا قرار نمی‌گیرند و استفاده از پاک کننده به تنهایی کافی نمی‌باشد.
پاک کردن زمین بدون استفاده از دترجنت‌ها
برای بهداشت محیط بیمارستان‌ها بویژه در محل تهیه غذا و ارائه خدمات به بیماران و همچنین اتاق درمان و مراقبت بیماران به هیچ وجه نباید از جارو دستی برای تمیز کردن کف استفاده شود و مناسب ترین گزینه استفاده از جاروی برقی یا زمین شوی جاذب گرد و غبار می‌باشد.
نحوه پاک کردن زمین با استفاده از مواد پاک کننده
برای لکه‌گیری و جرم‌گیری کف می‌توان از ماده دترجنت استفاده کرد. همچنین توالت‌ها و سایر بخش‌های مرطوب باید حداقل روزی یکبار توسط پاک کننده‌ها شسته شوند تا بهداشت محیط بیمارستان به میزان مطلوبی حفظ گردد. بعد از پایان کار
- زمین شوی و لوازم لازم باید پاک و تمیز شده در جای مناسب تخلیه و خشک شوند.
- سطل‌ها نیز باید آبکشی شده و به صورت وارونه نگهداری شوند.
پاک کردن خون و مواد آلوده بدون از محیط
در صورتیکه ادرار، خون یا غذا روی زمین ریخته شد کافیست با استفاده از آب و یک ماده دترجنت محل مورد نظر را پاک کنید. اما اگر ماده ریخته شدهحاوی ارگانیسم‌های بسیار خطرناک باشند باید از مواد گندزدای قوی برای بازیابی بهداشت محیط بیمارستان استفاده کنید. همچنین برای پاک کردن ترشحات بیمارستانی حتما از دستکش یکبار مصرف استفاده کنید.
چند توصیه مهم برای بهداشت محیط بیمارستان
- دستکش و در صورت لزوم سایر محافظ ها پوشیده شود.
- خون ومواد آلوده ابتدا با حوله یک بار مصرف جمع آوری و پاک شود.
- محل آلوده با آب و دترجنت ( صابون ) شسته شود.
- برای گندزدایی محل‌های آلوده از محلول هیپوکلریت سدیم (آب ژاول خانگی ، وایتکس) استفاده شود.