تجهیزات اتاق عمل و لوازم موجود در این اتاق طیف وسیعی از تجهیزات بیمارستانی را شامل میشوند.بعضی از این تجهیزات پزشکی و بعضی از آنها غیر پزشکی هستند.جراحی یکی از اصلیترین و اساسیترین شیوههای درمانی است که در بهبود حال بیماران نقش بسزایی دارد، در نتیجه اتاق عمل یا OR جزو حساسترین بخشهای بیمارستانی است و کوچکترین اشتباه و سهل انگاری در آن ممکن است اثرات جبران ناپذیری داشته باشد.عمل جراحی در اتاق عمل باید با تمرکز، صبر و دقت بالا صورت بگیرد از این رو اتاق جراحی باید به گونهای طراحی و آماده شود که تمامی این شرایط را برای کادر درمان فراهم کند.
انتخاب نوع تجهیزات استیل اتاق عمل بستگی به نوع بیمار و نوع مرکز پزشکی دارد، اتاقهای عمل پیشرفته نسبت به مراکز کوچک جراحی به تجهیزات پیشرفتهتری هم احتیاج دارند و در خرید تجهیزات معمولا میزان بودجه مرکز درمانی هم دخیل است.در کل انتخاب و تهیه تجهیزات و ملزومات اتاق عمل باید با بررسی زیادی صورت بگیرد به دلیل اینکه اکثر آنها در روند جراحی و عملکرد پزشک تاثیر خواهند داشت.
آشنایی با تجهیزات اتاق عمل
همانطور که گفته شد تجهیزات استیل بیمارستانی این بخش بیمارستانی طیف گستردهای از تجهیزات پزشکی و غیر پزشکی را شامل میشوند، به طور مثال این تجهیزات کفپوش اتاق عمل، تجهیزات و مواد گندزدا، تاسیسات برقی، کمد و ترالی را شامل میشوند.به طور کل این بخش از بیمارستان نیازمند تجهیزات کاربردی با بالاترین کیفیت است به گونهای که پزشک و سایر کادر درمان اتاق عمل بتوانند وظیفه خود را به بهترین شکل انجام دهند.در ادامه به بررسی چند مورد از تجهیزات ضروری اتاق عمل میپردازیم.
دستگاه بیهوشی اتاق عمل
مهمترین و اساسیترین قطعه که برای پروسه بیهوشی بیمار مورد استفاده قرار میگیرد دستگاه بیهوشی است که آن را دستگاه بویل هم مینامند.متخصص بیهوشی با استفاده از این دستگاه که رایجترین نوع آن ماشین بیهوشی با جریان پیوسته است میزان ثابت از گازهای طبی همچون اکسیژن و دی نیتروژن مونوکسید و را با میزان مشخص و ثابت از گازهای بیهوشی ترکیب میکند و در ایمنترین حالت تحویل بیمار میدهد.
تورنیکت
تورنیکت که به آن رگ بند هم گفته میشود بر روی عضو مورد نظر بسته میشود و با فشاری که وارد میکند باعث مسدود شدن سرخرگ و سیاهرگ میشود و جریان خون را متوقف کرده یا کاهش میدهد. این قطعه در جراحی ارتوپدی و فوریتهای پزشکی به وفور استفاده میشود.
دستگاه ساکشن
دستگاه ساکشن جراحی یکی از تجهیزات پراستفاده در اتاق عمل است که برای مکش و حذف مایعات جراحی، گاز و مایعات بدن در حین جراحی مورد استفاده قرار میگیرد.دستگاه ساکشن در ابعاد کوچکتر را حتما در دندان پزشکیها هم مشاهده کردهاید و با آن آشنایی دارید.
ونتیلاتور اتاق جراحی
ونتیلاتور برای عبور هوا در داخل ریه و خارج کردن هوا از ریه استفاده میشود.بیمار در حین جراحی به دلیل استفاده از داروها برای عملکرد تنفسی خود نیازمند اکسژن است که ارائهی آن توسط همین قطعه صورت میگیرد و عوارض جانبی ریوی بعد از عمل را کاهش میدهد.
کابین گرم کننده از تجهیزات اتاق عمل
کابین گرم کننده دارای یک، دو یه سه محفظه است و در انواع ثابت و متحرک وجود دارد.اما کاربرد این سری از تجهیزات برای گرم کردن مایعات، پارچه و پتو است به گونهای که دمای طبیعی بدن در حین عمل جراحی حفظ شود و خطر سرمازدگی یا هیپوترمی رفع شود.
صفحه نمایش جراحی
این صفحه به شکل مانیتوری در اتاق عمل است که به کادر جراحی و درمان این امکان را میدهد در حین جراحی آناتومی بیمار و روند انجام جراحی را به طور کامل مشاهده کنند.این قطعه شامل یک صفحه نماشگر دیواری و بازوهای متصل شونده به چراغ چراحی است که یک تصویر باکیفیت را از نمای نزدیک ارائه میدهد.
تجهیزات عمومی استیل اتاق عمل
در هر اتاق جراحی بدون در نظر گرفتن میزان پیشرفته و تخصصی بودن آن به یک سری تجهیزات استیل نیاز است که باعث استفاده بهینه از فضای اتاق عمل، کمک به روند عملکرد کادر جراحی و رفاه بیمار میشوند.از جمله این تجهیزات تخت اتاق عمل است که در هر اتاق جراحی ضروری است، این تختها در اتاق عمل عمومی از طراحی سادهتری نسبت به اتاق جراحی تخصصی برخوردار هستند.
کمد نگهداری دارو و تجهیزات نیز از ضروریات اتاق OR است که باعث استفاده بهینه از فضای اتاق شده و دسترسی سریعتر به تجهیزات را برای پرسنل فراهم میکند.در ساخت کمد و قفسه های اتاق عمل از استنلس استیل 304 استفاده میشود که امکان استریل کردن آن و کنترل عفونت بیمارستانی وجود دارد.
سینک های بیمارستانی مانند سینک اسکراب که برای ضدعفونی کردن دست قبل از جراحی استفاده میشوند هم جزو تجهیزات اتاق عمل هستند.کادر جراحی با شستن دستهای خود از انتقال باکتری و بیماری جلوگیری میکنند.
انواع مختلفی از ترالیهای بیمارستانی مانند ترالی غوطه وری و ترالی بیهوشی نیز در اتاق عمل کاربرد دارند که در تسریع روند جراحی کمک فراوانی میکنند.
تمیز و استریل کردن اتاق عمل و تجهیزات آن
تمیز کردن اتاق عمل که به آن واشینگ هم گفته میشود از معیارهای اصلی برای کنترل عفونت در اتاق عمل است که روزانه حداقل 3 بار انجام میشود که ابن تعداد به نوع عمل جراحی انجام شده نیز بستگی دارد. در صورتی که این فرآیند در بیمارستانها انجام نگیرد تیتر آلودگی اتاق عمل بالا رفته و در نتیجه باعث عفونت در بیماران میشود.
برای واشینگ اتاق عمل که در آغاز و پایان روز انجام میشود از قسمتهای بالایی مانند چراغ سياليتيک کار را شروع میکنند و بعد از آن تمامی وسایل از قبیل ساکشن، کوتر، فلواسکوپ، نگاتوسکوپ و حتی پایه وسایل مانند میز و تخت اتاق عمل با حرکات دورانی تمیز میشوند. تمیز و استریل کردن تمام محوطه اتاق عمل یعنی انبار، پکینک، دیوار، سقف و چراغ ها نیز جزو مراحل واشینگ اتاق عمل بیمارستان هستند. بعد از شستشوی هفتگی از سیستم تهویه و با اشعه گذاری برای استریل کردن فضا و سایر قسمتهایی که در دسترس نیستند استفاده میشود.
مواد ضدعفونی کننده مورد استفاده در اتاق عمل
- ضدعفونی کننده سطوح اپیمکس
- ضدعفونی کننده سطوح جرمی ساید اچ
- ضدعفونی کننده سطوح ترالین
- ضدعفونی کننده سطوح پرفورم
- ضدعفونی کننده سطوح بیگوآنید فلش ان
استریلیزاسیون تجهیزات اتاق عمل
در تمام بیمارستانها فضا و بخشی برای استریل کردن تجهیزات پزشکی وجود دارد که به آن واحد استريليزاسيون مرکزي، CSR و يا CSSD گفته میشود. در این بخش تمامی تجهیزات مورد استفاده در اتاق عمل و جراحی، ضدعفونی و استریل میشوند از این رو میتوان آن را شاهرگ حیاتی بیمارستان و مراکز درمانی دانست. این واحد بیمارستانی باید دارای یک سری خصوصیات از قبیل موارد زیر باشد:
بهترین مکان برای این واحد استريليزاسيون مرکزي در نزدیکی اتاق عمل است تا بدون اتلاف وقت و آسیب رسیدن به تجهیزات بتوان آنها را به این واحد رساند.
قسمت کثیف و تمیز بخش CSSD باید از هم مجزا باشند و رفت و آمد به این دو بخش باید کنترل شده صورت بگیرد تا هیچ عفونت و آلودگی در محیط پخش نشود.
در هنگام طراحی این بخش باید درب آن را به اندازهای بزرگ در نظر بگیرند که عبور ترالی و برانکارد به راحتی انجام بشود.
برای ورود به CSSD نیاز به تعویض کفش و گان است، به همین دلیل نیاز است تا فضایی برای این کار در ورودی بخش تعبیه شده باشد.
در این بخش به دلیل وجود دستگاه اتوکلا دما معمولا بالا است به همین دلیل وجود تهویه مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است. این سیستم تهویه باید بتواند دما را در محدودهی 27 تا 37 درجه نگه دارد.
محلی که برای نگهداری تجهیزات استریل شده وجود دارد باید از محوطه واحد استريليزاسيون مرکزي جدا باشد.