دیالیز (Dialysis) یکی از شیوه‌های درمانی حیاتی جایگزین وظایف کلیه‌ها در کسانی است که دچار نارسایی کلیه هستند. کلیه‌ها با حذف مایعات اضافی و مواد زائد از بدن، خون افراد را فیلتر می‌کنند؛ مواد اضافه بعد از هدایت به سمت مثانه از طریق ادرار رفع می‌گردند. حال درصورتی که کلیه‌ها تنها 10 تا 15 درصد عملکرد طبیعی خود را انجام دهند، دیالیز به عنوان جایگزین برای عملکرد کلیه سالم، کمک می‌کند تا تعادل شیمیایی بدن حفظ شود.
در بیان رابطه میان Dialysis و مرگ می‌توان گفت داشتن بیماری‌های همراه، سوتغذیه، مشکلات قلبی و عروقی و عوارض مرتبط با عملیات دیالیز ممکن است منجر به مرگ بیمار شود. عوارض Dialysis در افراد مسن شامل مشکلات تغذیه‌ای، عفونت، خونریزی، ضعف عمومی، مشکلات قلبی، تغییرات روحی و … می‌باشد.
اما بعد از چند روز حال بیمار بعد از دیالیز با مصرف مایعات کافی، مواد غذایی مناسب، استراحت کافی و ادامه روند درمانی طبیعی می‌شود. تفاوت دیالیز و همودیالیز این است که خون بیمار از بدن خارج و به دستگاه انتقال میابد و در دستگاه خون تصفیه و به بیمار باز می‌گردد. در ادامه این مطلب از وب سایت رادطب نقش جهان به برخی از پرسش‌های شما از قبیل آیا با Dialysis کلیه برمیگردد؟ دیالیز چند سال جواب میده؟ کراتین چند نیاز به دیالیز دارد؟ عوارض آن چیست؟ اگر این روش جواب ندهد چه می شود؟ و … خواهیم پرداخت.
دیالیز چیست و چگونه است؟
Dialysis روشی درمانی برای افرادی است کلیه‌هایشان به صورت کامل عمل نمی‌کند و دچار نارسایی کلیه هستند. این فرآیند وظیفه کلیه را در تصفیه خون برعهده گرفته و سموم و مواد زائد بدن را دفع می‌کند. در واقع این روش جایگزینی برای عملکرد کلیه سالم است که به کارایی کلیه و بهبود کیفیت زندگی کمک می‌کند. در روند این روش خون بیمار بوسیله دستگاهی ویژه به ماشین آن اتصال میابد. این دستگاه با فیلترها و غشاهای خاصی، سموم، مایعات اضافی و مواد زائد را از خون جدا می‌کند. سپس خون تصفیه شده مجددا به بیمار بازمی‌گردد.
معمولا دیالیز کلیه به صورت منظم و در زمان مشخصی با توجه به ضعیت بیمار و توصیه پزشک، به صورت روزانه، چند روز در هفته و یا هر دو هفته یکبار انجام می‌گیرد. در پاسخ به این سوال که دستگاه آن چیست؟ می‌توان گفت این دستگاه عمل جداسازی مواد سمی نظیر آمونیاک و اوره را از خون با استفاده از فیلتر انجام می‌دهد.
دیالیز چند سال جواب میده؟
اینکه دیالیز چند سال جواب میده، بستگی به مواردی دارد. برای نمونه اگر نارسایی کلیه به صورت موقتی پیش بیاید، با بهبود کلیه‌ها دیگر نیازی به این روش نیست. اما در برخی موارد نارسایی کلیه بصورتی است که فرد احتیاج به پیوند کلیه پیدا می‌کند. از آنجایی که پیوند کلیه همیشه بلافاصله و با سرعت انجام نمی‌شود؛ بیمار نیاز دارد به صورت مرتب انجام دهد تا هنگامی که اهداکننده‌ای مناسب برای پیوند پیدا شود.
پیوند کلیه یکی از عمل‌های بزرگ به شمار می‌رود. درصورتی که امکان انجام این عمل جراحی برای شخصی وجود نداشته باشد، این فرد باید باقی عمر خود را با استفاده از تجهیزات پزشکی برای مراقبت از بیمار در خانه یا در بیمارستان انجام دهد.
دیالیز مناسب چه کسانی است؟
دیالیز کلیه برای اشخاصی مناسب است که در مراحل پیشرفته نارسایی کلیوی قرار دارند و به طور کامل عملکرد کلیه‌هایشان کاهش یافته است. افراد با مشکلات زیر نیاز به این روش دارند:
- نارسایی کلیوی حاد
- عوارض نارسایی کلیوی
- بیماری‌های خاص
- نارسایی کلیوی مزمن
دیالیز مناسب چه کسانی نیست؟
احتمال دیالیز و مرگ برای برخی افراد با مشکلات زیر وجود دارد:
- روان‌پریشی شدید یا بیماری روانی جدی
- بیماری‌های ترمیم‌ناپذیر زیرا موجب کاهش عملکرد عضلات برای انجام روتین روزانه خواهد شد.
- بیماری‌های ترمیم‌ناپذیر دیگر اعضا نظیر بیماری قلبی شدید و سابقه بستری در سی سی یو، بیماری عروقی یا بیماری ریوی پیشرفته
جایگزین دیالیز چست؟
این روش درمانی پرهزینه و زمان‌بر است. از این رو اغلب افرادی که نارسایی حاد کلیوی را تجربه می‌کنند تمایلی به انتخاب آن ندارند. درصورت عدم تمایل به انجام این روش درمانی، گزینه‌های دیگری نیز برای شما برای مدیریت علائمتان وجود دارد. یکی از این گزینه‌ها را می‌توان مدیریت کم خونی دانست. زمانی که کلیه‌ها عملکرد درستی ندارند، هورمون اریتروپویتین (EPO) به صورت طبیعی در بدن تولید می‌گردد.
جهت کمک به نارسایی کلیه شما می‌توانید هر هفته اقدام به تزریق EPO نمایید. از طرفی نوشیدن آب فراوان و حفظ فشار خون خوب نیز می‌تواند موجب کندی روند زوال کلیه شما گردد. پیش از مصرف هرگونه داروی ضدالتهابی نظیر دیکلوفناک (سولاراز، ولتارن) و ایبوپروفن (ادویل) با پزشکتان مشورت نمایید.
یکی دیگر از راه‌های جایگزین، پیوند کلیه است که تعهدی بلند مدت به شمار می‌رود. درصورتی داشتن ویژگی‌های زیر شما براساس صلاح دید پزشک، کاندید مناسبی برای پیوند کلیه نخواهید بود؛
- چاقی
- استعمال دخانیات
- مصرف الکل زیاد
- سلامت روانی درمان نشده
عوارض دیالیز چیست؟
این روش درمانی مفید برای بیماران کلیوی ممکن است عوارضی شامل موارد زیر را به دنبال داشته باشد:
- اختلالات الکترولیتی
- احتمال عفونت به علت ورود مکرر سوزن و لوله به بدن
- فشار خون ناپایدار
- تشنگی بیش از حد، خشکی پوست و دهان و و خارش به سبب دفع مایعات اضافی خون
- نارسایی قلبی به علت تغییرات فشار خون و تغییرات مایع در بدن
- افزایش خستگی، تغییرات روحی و روانی، افسردگی، اضطراب و مشکلات خواب و برهم خوردن ساعت زیستی یا ساعت بیولوژیک بدن
حال بیمار بعد از دیالیز چگونه است؟
بعد از انجام این روش درمانی به علت از دست دادن مایعات خون فرد شاهد ضعف عمومی، خستگی و تشنگی خواهد بود. در برخی موارد نیز فرد دچار کاهش و یا افزایش فشار خون و علائمی نظیر سرگیجه، سردرد و احساس عدم تعادل می‌گردد. حال بیمار بعد از دیالیز با استراحت کافی، مصرف مایعات و مواد غذایی مناسب و همچنین دنبال کردن روند درمانی تعیین شده در طی چند روز به حالت طبیعی برخواهد گشت.
کراتین چند نیاز به دیالیز دارد؟
میزان کراتین خون تعیین کننده وضعیت عملکرد کلیه‌هاست. اگرچه ممکن است مقدار دقیق کراتین میان مراکز درمانی و پزشکان مختلف متفاوت باشد، اما معمولا سطح کراتین خون بالای 8 (mg/dl) نقطه شروع آن است و در این نقطه علائم بالا بودن کراتین شدید خواهد شد.
آیا با دیالیز کلیه برمیگردد؟
خیر. برای بیمارانی که عملکرد کلیه‌هایشان ناکافی است احتمال دارد به طور مداوم و به عنوان قسمتی از روند درمانی بکار رود. اما امکان بازگرداندن عملکرد کلیه به حالت طبیعی بواسطه این عمل وجود ندارد و بدین منظور باید پیوند کلیه انجام داد.
اگر دیالیز جواب ندهد چه می شود؟
اگر دیالیز جواب ندهد باید روش‌های دیگری را جهت کنترل بیماری کلیوی بررسی نمود که برخی از آن‌ها شامل پیوند کلیه، پیوند کلیه مصنوعی، دیالیز شکمی یا پریتونیال و همودیالیز مستقیم هستند.